woensdag 20 januari 2010

Food Inc. nu ook in Nederland


Gisteren was de Nederlandse première van de film Food Inc., een film over het Amerikaanse voedselsysteem. De Stichting Natuur en Milieu had er meteen een debat aan vastgeknoopt met als belangrijkste vraag: lijkt het voedselsysteem in Nederland ook op dat van de VS?

Eerst de film. Die biedt voor de lezers van de boeken van Michael Pollan niet veel nieuws. De film is wat dikker aangezet en minder onderzoekend en journalistiek zoals Pollan doet. Maar het is wel indringend om er de beelden bij te zien. Van de pluimveehoudster die onder contract staat bij Tyson en met handen en voeten gebonden is aan een houderijsysteem dat ze diep in haar hart niet wil, van de eindeloze maïsvelden die dienen als grondstof voor bijna alles wat we in de supermarkt vinden en van de moeder die haar zoon is verloren door besmetting met E.coli. De Amerikaanse VWA heeft te weinig middelen om misstanden in slachterijen aan te pakken en de industrie zorgt niet voor een betere hygiëne, maar ontsmet al het vlees met ammoniak om de bacteriën te doden. Echt smakelijk ziet dat er niet uit, moet ik zeggen. Het meest schokkende vond ik het eind van de film, waarbij duidelijk wordt gemaakt dat de voedselindustrie iedereen juridisch aanpakt die kritiek op ze heeft of die economische belangen schaadt. Dit leidde tot het proces tegen Oprah, omdat ze zei dat ze geen hamburgers wilde eten, maar ook tegen een kleine boer die geen gmo-soja wil gebruiken. Zijn eigen soja werd ongewild 'besmet' met de gmo-soja van Monsanto, waarna Monsanto een rechtszaak aanspande en de boer van patentbreuk beschuldigde.

De opkomst bij de film en het debat was goed. Vooral vertegenwoordigers van NGO's, maar ook mensen van het bedrijfsleven en LNV waren vertegenwoordigd. Het debat na afloop van de film was niet erg bijzonder. De stellingen waren kort door de bocht ("Door de Nederlandse landbouwproductie verhongert de rest van de wereld") en de standpunten voor de hand liggend. Wat me wel opviel was dat de Miriam de Rijk (Stichting Natuur en Milieu) en discussie over schaalvergroting erg praktisch benaderde en niet ideologisch. Als schaalvergroting leidt tot minder milieu-emissie en beter dierenwelzijn dan is er wat haar betreft niets aan de hand.

Voor iedereen die geïnteresseerd is in de 'moderne' voedselproductie in de VS, is de film een aanrader. Gelukkig zijn de grootste uitwassen in Nederland nog afwezig. Het is echter niet te hopen dat de VS hierbij ons voorland is.

maandag 4 januari 2010

Groene intelligentie


In de Kerstvakantie het boek 'Groene intelligentie' van Daniel Goleman gelezen. Toevallig dat ik dat boek in handen kreeg. Wibo Koole (create2connect) had het gestuurd aan de voorzitter van de Consumentenbond en aan minister Verburg. Via via kwam het vervolgens op mijn bordje terecht.
Interessant boek. Goleman pleit vooral voor 'radicale transparantie' als het gaat om de milieugevolgen van producten. Consumenten moeten van elk product kunnen weten wat bijvoorbeeld de milieu-effecten zijn en of er kinderarbeid bij betrokken is geweest. Goleman's stelling is dat consumenten uit zichzelf gaan kiezen voor duurzamere producten als ze kennis hebben van deze negatieve effecten. Hij noemt daarbij enkele concrete voorbeelden. Transparantie zal volgens hem ook leiden tot concurrentie tussen bedrijven op het gebied van duurzaamheid, in plaats van alleen maar op prijs en kwaliteit.
Dit optimisme over de effecten van transparantie deel ik niet helemaal. Ik denk niet dat het merendeel van de consumenten vanzelf duurzamere producten gaat kiezen. Ik denk wel dat een deel van de consumenten dat zal doen en ik denk dat maatschappelijke organisaties een belangrijke sturende rol gaan spelen. Als blijkt dat een supermarkt of warenhuis veel onduurzame producten verkoopt, dan zal er zeker druk ontstaan om deze producten uit de schappen te halen. Dan hoeft de consument dus niet meer te kiezen. Een belangrijke reden om toch te blijven pleiten voor 'radicale transparantie'